عباس علویون
همان‌طور که در شمارۀ پیش گفته شد سیر تاریخ بشری یک جریان تکاملی بوده، هست و خواهد بود. دلیل سادۀ اثبات این ادعا نیز نگاهی گذرا به تاریخ بشر از دورۀ غارنشینی تا به اکنون است. مطالعات باستان‌شناسی و تاریخ به ما نشان می‌دهد تمدن‌های مختلف در این دوران شکل گرفته‌اند و زمینه‌های فکری بشر گذشته با بشر کنونی (با توجه به امکانات ایجاد شده تا تکنولوژی و علم) به هیچ وجه در شناخت حقیقت جهان و خود قابل قیاس نیست.
شاید بیش از 70 شیوۀ کهن در طب کل‌نگر یا طب حاشیه یا آلترناتیو مدیسن ، از جمله طب سنتی، طب گیاهی، طب سوزنی، ماساژ، هیپنوتیزم، هومیوپاتی و از جمله یوگا و مدیتیشن وجود دارد. اما همۀ آن‌ها با رویکردی تحول یافته و اصلاح شده‌اند و گاه تنها بخش‌هایی از آن‌ها زیر نظر متخصصان پزشکی روز مورد استفاده است.
اندیشه‌ها، باورها و راه و رسم‌های مکاتب باطنی، شناختی و معرفتی نیز از این امر مستثنی نیست. یوگا و مدیتیشن امروز حتی با چهار دهۀ قبل قابل قیاس نیست.
مثلاً آساناها و حرکات یوگا را در نظر بگیرید. امروزه بخشی حذف، بخشی اصلاح و بخشی دیگر با تفاوت‌های زیادی آموزش داده می‌شود. امروز نمی‌توانید یوگا را بدون علم آناتومی، فیزیولوژی، حرکات اصلاحی، روان‌شناسی و روان‌پزشکی آموزش دهید. در تمام دوره‌های مربی‌گری جهان و مراکز هند، استادان دانشگاهی مربوطه یوگا را به مربیان آموزش می‌دهند و یا در کنار مراکز آموزشی قرار می‌گیرند.
انسان بر اساس تجارب و افزایش شناخت خود در هر دوره پیشرفت کرده و گذشتۀ خود را اصلاح نموده است. یوگای مدرن نیز به معنای ورود علم در یوگا و استفاده از تکنولوژی و زندگی اجتماعی نو است.
ارگونومی
یکی از علومی که در آموزش و تغییر و تحول حرکات یوگا کاربرد زیادی داشته، علم ارگونومی است. این عبارت یک عبارت یونانی متشکل از دو کلمۀ ارگون به معنای «کار» و نموس به معنای «قانون» است. کاربرد این علم هماهنگ ساختن محصولات، تولیدات و کالاهای مصرفی مورداستفادۀ انسان‌ها با نیازهای جسمی و اولویت‌های موردنیازشان است.
به‌عنوان مثال چندین دهه بود که آموزش و پرورش گزارش‌هایی از انحراف شانه و ستون فقرات دانش‌آموزان می‌داد که دلیلش استفاده از کیف‌هایی با یک بند بود که بر یک طرف شانۀ دانش‌آموز قرار می‌گرفت. پس از آن بود که تولید کیف‌های کوله‌پشتی که دو بند داشت و وزن بار به طور مساوی بر دو طرف بدن تقسیم می‌شد، آغاز گشت.
ارگونومی در یوگا بسیار بسیط و گسترده است و بخش‌های مختلفی را از جمله برنامۀ آموزشی، طراحی محیط، روابط انسانی، انجام تمرینات، لباس، موسیقی، رنگ، استفاده از ابزار و چیدمان را در برمی‌گیرد و راهکارهای مفید فایده‌ای ارائه می‌دهد.
به‌عنوان مثال، کلیۀ لباس‌ها و ابزارهای ورزشی باید با توجه به ارگونومی یوگا طراحی و تولید شوند. امروزه، اگر بخواهیم آساناهای یوگا را انجام دهیم، دیگر نمی‌توانیم به آموزه‌های گذشتگان اکتفا کنیم؛ چراکه در طی سالیان جزئیات حرکات دستخوش تغییراتی شده است و باید در صورت نیاز با مراجعه به متخصص پزشکی، ارتوپدی و علوم ورزشی، طراحی حرکات را طوری انجام دهیم که آسیبی به بدن نرساند.
به عنوان نمونه، در گذشته حرکات فشار پا با قلاب کردن دست روی زانو و فشار بر زانو انجام می‌گرفت؛ اما تحقیقات علم پزشکی نشان دادند این حرکت به مرور زمان به مفصل زانو آسیب می‌رساند. به همین جهت تغییری در این حرکت داده شد و بدین ترتیب ارگونومی این حرکت به مرحلۀ اجرا درآمد.
روان‌شناسی
علم روان‌شناسی تشخیص داده است بیماران روان‌پریش مثل اسکیزوفرنیا ، مانیا ، دوقطبی‌ها، اختلال مرزی یا افسردگی شدید نمی‌توانند از تمرینات مراقبه استفاده کنند و مراقبه برای آن‌ها مضر است.
تکرار حرکات
یکی از کشفیات دنیای ارگونومی این است که انجام دادن یک حرکت به‌صورت تکرارشونده، حتی در صورتی که خود آن حرکت مفید باشد، می‌تواند آسیب‌های زیادی به بدن وارد کند. مثلاً مربیان یوگا که در طی روز مشغول آموزش دادن هستند و مدام حرکات یوگا را انجام می‌دهند ممکن است به‌تدریج دچار آرتروز زانو، کمر، گردن، درد مفاصل، کشیدگی رباط‌ها و تاندون‌ها شوند.
فضا
طبق اصل ارگونومی، هر نفر در کلاس یوگا به 2 در 3 متر فضا نیاز دارد. بهتر است اتاق یوگا پنجره‌ای به سمت طبیعت داشته باشد. جلوگیری از صداهای مزاحم، استفاده از رنگ‌های روشن و استفاده از چوب در تزیین دیوار، سقف، میز و وسایل دیگر از اصولی است که باید در کلاس یوگا در نظر گرفته شود.
رنگ کلاس بسیار مهم است. استفاده از تضادهای رنگی مثل سفید یا زرد روشن برای دیوار و سقف و رنگ قرمز و آبی برای تشک‌ها مناسب است.
استفاده از نور طبیعی در محیط کلاس بسیار تأثیرگذار است. اما اگر فضا طوری است که نمی‌توان از نور طبیعی استفاده کرد. بهتر است از لامپ‌هایی استفاده شود که به‌طور مستقیم نور نتابانند. می‌توان به هنگام تمرین از لامپ‌های رنگی استفاده کرد یا جلوی لامپ‌ها، طلق‌های رنگارنگ قرار داد.
موسیقی
استفاده از موسیقی مبحثی است که همیشه مورد بحث بوده است. اما به طور کلی استفاده از موسیقی‌ای که دارای 70 تا 75 ضربه در دقیقه باشد، از آن جهت که با ضربان قلب انسان هماهنگی دارد، بسیار مساعد و مناسب است. همچنین استفاده از ضرباهنگ کاسۀ تبتی در تمرینات مراقبه باعث ایجاد ارتعاش
شگفت‌انگیزی می‌شود.
ابزارها
در یوگای مدرن که با اصول ارگونومی هماهنگ شده است، یک‌سری ابزار و وسایل کمکی وجود دارد که در انجام دادن برخی حرکات دشوار به پرتوجو کمک می‌کند و همچنین یک‌سری وسایل هستند که در ایجاد آرامش و فضای مدیتیشن در محیط بسیار کمک کننده هستند. بنابراین در محیط کلاس باید به این ابزارها که شامل بالش، کوسن، کمربند، آجر، صندلی، لباس یوگا، توپ، ملحفه‌ها، شمع‌های رنگی، عود می‌شوند دسترسی وجود
داشته باشد.
عطر و رایحه
یکی دیگر از مواردی که باید حتماً در محیط کلاس به آن توجه کرد عطر و رایحه‌ای است که در آن فضا به مشام می‌رسد. چرا که عطر تأثیر بسیار قابل توجهی بر ذهن و روان انسان‌ها دارد و جنبۀ درمانی رایحه‌ها از دیرباز مورد توجه بوده است. بنابراین استفاده از رایحۀ پوست لیموترش، بادرنجبویه و لاوندر که دارای اثر آرامش‌بخشی و ضداسترسی است در محیط کلاس یوگا بسیار مناسب و تأثیرگذار است.
چیدمان
نحوۀ قرارگیری وسایل و فضاها باید طوری باشد که مانعی بر سر راه ورود شاگردان به کلاس وجود نداشته باشد. نباید از چیزهای قدیمی و نخ‌نماشده در کلاس استفاده کرد. در صورت امکان، استفاده از گل‌های طبیعی در فضای کلاس، استفاده از کوسن یا تخت‌های کوچک برای مراقبه بسیار اثرگذار و دارای انرژی
خوبی است.
