دوماهنامه شماره40 - آذر و دی 1388

1- تغذیه یوگا برای جلوگیری از سرطان

فست فود دومین عامل ایجاد سرطان بعد از سیگار است. یک خانواده چهار نفره روبه روی یک فست‌فود شیک و معتبر از خودرو پیاده می‌شوند و یک میزچهار‌نفره را در بهترین جای سالن انتخاب می‌کنند، منوی فست فود شامل انواع پیتزا،‌ساندویچ، چیز برگر، نوشابه، چیپس و سالاد است،‌کمی باهم درباره انتخاب غذا گفتگو می‌کنند و سپس پیتزا سفارش می‌دهند، یک پیتزا مکزیکی، یک پیتزا پپرونی، یک پیتزا گوشت و قارچ و یک پیتزا مخصوص همراه با سالاد، چیپس و نوشابه به تعداد نفرات.‌ساعتی بعد شاد و خندان از فست فود بیرون می‌آیند، سوار خودرو می‌شوند و در‌حالی که از یک شب خاطره‌انگیز و شام خانوادگی در یک محیط شاد لذت برده‌اند، به سوی منزل روانه می‌شوند، پدر و مادر خانواده خوشحال از اینکه دختر و پسر جوان‌شان را به شامی دلخواه مهمان کرده‌اند و اعضای خانواده از این که یک شام دسته جمعی را در فست فود شیک خورده‌اند، راضی‌اند، حال‌اگر بشنوید پدر و مادر با رفتن به فست‌فود و سفارش‌دادن پیتزا، سرطان را به فرزندان خود تقدیم کرده‌اند با خود چه می‌اندیشید؟ شاید تصور کنید این جمله فقط به یک شوخی شبیه است اما متأسفانه نیست. حتماً می‌دانید که پیتزا و غذاهای فست فود فاقد هرگونه ارزش‌غذایی هستند و صرفاً به دلیل داشتن کالری بالا احساس سیری ایجاد می‌کنند. جماعت علاقمند به خوردن فست فود با شنیدن چنین جمله‌ای خواهند گفت لذت خوردن فست‌فود را با چیز دیگری عوض نخواهند کرد. اما اگر بگوییم پیتزا و کوکتل سرطان است، آیا باز هم به خوردن آنها رغبت خواهید داشت؟ اگر بدانید فست‌فود دومین علت ایجاد سرطان پس از سیگار است، چطور؟ واقعیت این است که هر روز در خیابان‌های این شهر و بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ کشور فست فود و پیتزا فروشی جدیدی افتتاح می‌شود و خیل مردمی که یک دهه قبل شام دسته جمعی آنها اشکنه، آبگوشت، انواع دمی برنج و تاس کباب بود، حالا گویی با آشپزخانه‌ها قهر و با فست فودها آشتی‌کرده‌اند، روانه‌پیتزا‌فروشی و ساندویچ فروشی می‌شوند و آنجا شام صرف می‌کنند. اگر به موضوع علاقمند شده‌اید و می‌خواهید بدانید چرا فست فود این اندازه در بروز بیماری سرطان موثر است، توصیه می‌کنیم ادامه مطلب را حتماً بخوانید.

سرطان و رژیم غذایی

پیشتر درباره تأثیر رژیم غذایی بر سلامت و نقش آن در بروز سرطان و مواد غذایی که از سرطان پیشگیری می‌کنند سخن گفته‌ایم. توصیه سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از سرطان در بحث تغذیه شامل مصرف نکردن الکل، مصرف‌نکردن بیش از حد گوشت قرمز، مصرف چربی‌های اشباع نشده، شیرینی‌جات و مصرف میوه‌جات و سبزیجات تازه و پخته شده، مرکبات، لبنیات و گوجه فرنگی می‌شود، از سویی به گفته مقامات این سازمان دومین علت ایجاد سرطان، فست فود است. وی به عنوان مقدمه از آمار 7 میلیونی موارد مرگ و میر ناشی از سرطان در دنیا در سال گذشته خبر داد و گفت: انتظار می‌رود تا سال 2020 این رقم به 10 میلیون نفر برسد و در 40 سال آینده این رقم به دو برابر خواهد رسید. شبیه این آمار به خصوص در زمینه سرطان‌های دستگاه گوارش در کشور ما نیز وجود دارد و از آنجا که اولین محل ورود غذا به بدن دستگاه گوارش است، شکی نداریم که تغییر عادتهای غذایی یکی از علل شیوع سرطانهای دستگاه گوارش در بدن ماست. حدود 30 درصد سرطان‌های سینه، روده و پروستات با تغذیه، ارتباط مستقیم دارند. طبق تحقیقات انجام شده،‌عادتهای غذایی در 10 سال اول زندگی دختران با ابتلای آنها به سرطان‌سینه در بزرگسالی مرتبط است. هرچه رژیم غذایی آنها گیاهی‌تر و حاوی حبوب، غلات، میوه‌ها و سبزیجات متنوع باشد در پیشگیری از بیشتر سرطان‌ها موثر است. از سویی زمانی که درباره سبک زندگی و شیوه تغذیه سالم سخن می‌گوییم باید متذکر شویم که تصحیح عوامل خطرزا در کودکی و نوجوانی موثر است زیرا این عوامل نیاز به زمان دارند تا زمینه بروز سرطان را فراهم کنند. پس اگر قرار است تغییری ایجاد‌کنیم باید از کودکی عادتهای تغذیه‌ای آنان را اصلاح کنیم.

سرطان در فست فودها

درباره علل گرایش مردم به فست‌فودها به دلیل رواج مدرنتیه، حضور خانم ها در مشاغل مختلف و کمبود وقت است که گریبان گیر تمام خانواده‌ها شده و افزایش تعداد افراد مجرد در تمام دنیا و ایران سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد: راحتی، خدمات بهتر، سریع‌تر بودن، طعم لذیذ و قیمت مناسب فست فودها در گرایش مردم به آنها بی‌تأثیر نبوده‌است. ‌

 فست‌فود در تمام دنیا حتی در کشورهای پیشرفته، هم‌اکنون به یک معضل تبدیل‌شده و طبق تحقیقات 98 درصد تبلیغات محصولات‌غذایی در آمریکا با استانداردهای جهانی از نظر نمک، سدیم و چربی و شکر تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد، به گفته سازمان جهانی بهداشت، فست فود در مجموع دشمن سلامت است، غذایی عموماً بی‌ارزش، پر از‌چربی غیر‌اشباع که منجر به دیابت، سکته مغزی و قلبی، بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود. فست فود به خصوص اگر ماده‌اولیه آن گوشت باشد، فرآوری شده است یعنی با افزودن مواد‌نگهدارنده در بدن صد در صد منجر به جهش‌های ژنتیکی می‌شود تولید می‌شود، البته همیشه جهش‌های ژنتیکی مساوی با بروز سرطان نیست، اما می‌دانیم که گوشت فرآوری شده موجود در فست فودها‌ منجر به ایجاد موادی می‌شود که می‌تواند در پی جهش ژنتیکی‌، به خصوص به علت وجود موادی مثل نیترات سدیم که فست فود را خوشمزه‌تر می‌کند و در‌کالباس‌، سوسیس و برگر استفاده می‌شود به ابتلای فرد به سرطان بیانجامد، این ماده در بدن تبدیل به نیتروز امین که صد‌در صد سرطان زاست می‌شود. مهم‌ترین علت ایجاد سرطان‌های دستگاه گوارش همین ماده است و تأثیر آن در به وجود آمدن سرطان قطعی است. در کشور ما آلودگی مواد غذایی به مواد سرطان زا و روش پخت مواد غذایی دو علت اصلی افزایش سرطان‌های دستگاه‌گوارش است. در هرنوع فرآوری گوشت یا موادی مثل سیب زمینی، ماده‌ای سرطان زا به نام آکریل‌آمید تولید می‌شود که شاید سرطان‌زا‌ترین ماده‌طبیعی است، در فرآوری ممکن است گوشت سرخ، برشته یا کباب شود و یا به وسیله جوش شیرین‌گریل شود، چنین گوشتی اگر در دمای بالا ( 200 درجه سانتیگراد) پخته شود تا 300 برابر استاندارد، آکریل آمید ایجاد خواهد کرد.‌آکریل آمید از اسید آمینه‌هایی است که به طور‌طبیعی در مواد غذایی مختلف به خصوص گوشت وجود دارد در دمای بالا تولید می‌شود، بنابراین به عنوان اولین توصیه باید بگوییم دمای پخت گوشت یا مواد غذایی شبه گوشتی نباید حداکثر 100 تا 150 درجه سانتی گراد باشد.

سرطان‌های مرتبط با تغذیه

وی درباره شایع‌ترین سرطان‌ها و ارتباط تغذیه با بروز آنها توضیح می‌دهد : پر تلفات‌ترین سرطان در تمام دنیا "سرطان ریه" است که علت اصلی آن نیز سیگار است، اما طبق تحقیقات غذاهای حاوی سبزی و میوه خام و تازه در پیشگیری از این سرطان موثر است، جالب این که تغییر عادت‌های غذایی در سیگاری‌ها چه اقدام به ترک آن کنند و چه نکنند در کاهش ابتلای آنها به سرطان ریه موثر بوده است. در مورد سرطان سینه که شایع‌ترین سرطان زنان در جهان است، باید گفت عادتهای غذایی در دهه اول زندگی تأثیر مستقیمی در ابتلای آنها به سرطان سینه دارد به عبارتی زنانی که در دهه اول زندگی‌شان میوه و سبزیجات به میزان کافی خورده‌اند و رژیم غذایی صحیحی داشته‌اند 2 تا 3 برابر کمتر به سرطان‌سینه مبتلا‌می‌شوند. در مورد سرطان پروستات که شایع‌ترین سرطان مردان است باید گفت چربی‌های حیوانی با افزایش خطر سرطان پروستات در آقایان همراه است، تنها سرطانی که مواد‌غذایی پیشگیری‌کننده‌ی آن مشخص‌شده، سرطان پروستات است که شامل سویا، سبزیجات و ماده ای به نام لیکوپن است که در گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی و هندوانه وجود دارد می‌باشند. سرطان روده که چهارمین سرطان شایع دنیاست قابل پیشگیری است و 70 درصد آمار‌سرطان روده را می‌توان با تغییر در سبک‌زندگی و شیوه تغذیه کاهش داد.‌کاهش وزن، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب، رژیم غذایی حاوی سبزیجات و‌ فیبر و کاهش مصرف گوشت قرمز فرآوری شده از مهم‌ترین راهکارهایی است که برای کاهش آمار سرطان روده می‌توان پیشنهاد کرد.

روش صحیح پخت گوشت

با این تفصیل آیا باید از مصرف هر نوع گوشتی اجتناب کرد؟ چگونه بدانیم گوشت به طرز صحیحی فرآوری شده و یا چگونه در منزل گوشت را به شکلی سالم مصرف کنیم؟ فوق تخصص بیماری‌های گوارشی در این باره توضیح می‌دهد: گوشتی که در دمای بالا و زمان کوتاه و به خصوص در معرض مستقیم آتش درست شده، سرطان زاست. نمک سود کردن، استیک کردن، گریل کردن و یا هرنوع شیوه پخت سریع گوشت، خطر سرطان زا بودن آن را افزایش می‌دهد به خصوص اگر خارج از یخچال نگهداری شود مثل کالباس، سوسیس و برگر که به علت مواد نگهدارنده موجود در آن‌ها خارج از یخچال نیز نگهداری می‌شوند. از این رو است که می‌گوییم فست فود بسیار سرطان‌زا است زیرا چند عامل سرطان زا را یکجا در خود دارد. سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده است به بچه‌های زیر 10 تا 12 سال مطلقا گوشت‌های فرآوری شده ندهیم درعوض گوشت تنوری که با دمای مناسب پخته شده ویا گوشت مرغ و ماهی به آنها بدهیم، جالب است بدانید با اصلاح نوع گوشت و نحوه پخت تا سال 2005 آمار سرطان روده در آمریکا کاهش پیدا‌کرد. اما توجه داشته باشید که طی 20 سال گذشته این تغییرات انجام شده و اکنون آمارها کاهش پیدا کرده است، طبخ گوشت به هر روش باعث ایجاد یک دسته هیدروکربن‌های پلی سیکلیک می‌شود. گوشت آب پز، بخارپزی که در در سفال طبخ شده و گوشتی که درمدت زمان طولانی در معرض غیر‌مستقیم آتش و قرار داشته، بهترین نوع گوشت مصرفی است که ماده سرطان‌زای کمتری دارد.

با فست فود چه کنیم؟

آیا کنار‌گذاشتن فست فود روش مناسبی است؟ آیا در کشورهای پیشرفته مصرف فست فود کاهش پیدا کرده است؟ مگر می‌توان از جاذبه فست فود کم کرد و جوانان را از رفتن به فست فود منع کرد؟ پاسخ این است که این کار در هیچ کجای دنیا عملی نیست و مصرف فست فود در کشورهای پیشرفته نه فقط کاهش نیافته، بلکه افزایش هم داشته است.

در‌این‌کشورها اصلاح شیوه پخت و تغییر نوع مواد گوشتی و افزایش‌اطلاع‌رسانی به مردم درباره خطرات فست فود به ویژه‌در مورد‌کودکان تا دوره نوجوانی، صورت‌گرفته و جواب هم داده است. اگر بخواهیم به مردم راهکاری عملی برای اصلاح شیوه تغذیه بدهیم باید در درجه اول اطلاع‌رسانی صحیحی داشته باشیم. متأسفانه اغلب مردم در فست‌فود همراه با پیتزا یا ساندویچ، چیپس و نوشابه گازدارهم می‌خورند و چند عامل خطرزا را یکجا وارد بدن خود می‌کنند. مردم باید بدانند که یک آدم معمولی به 2 هزار کالری در روز نیاز دارد که این مقدار باید از مواد مختلف برآورده شود یعنی 65 گرم آن باید چربی باشد، 20 گرم چربی اشباع شده، کلسترول 300 میلی گرم و سدیم 2400 میلی گرم باشد، اما همین فرد معمولی با خوردن یک همبرگر بزرگ 600 کالری، سیب زمینی سرخ کرده 610 کالری، کلوچه 260 و نوشابه گازدار 410 کالری دریافت می‌کند و در یک وعده هزار و 880 کالری مصرف می‌کند، بنابراین توصیه‌ما این است که موقع سفارش فست فود به نوع، روش پخت و مخلفات آن توجه‌کنید. آمار نشان داده است موقع خوردن فست فود و تنقلات بیشتر مردم متوجه حجم غذای خود نیستند و در حین تماشای تلویزیون بچه‌ها 2 تا 3 برابر بیشتر می‌خورند بنابراین اولین توصیه این است که آرام بخوریم و بعد این که فقط غذا بخوریم.

چگونه یک فست فود سالم سفارش دهیم؟

هنگام سفارش ساندویچ سعی کنیم یک همبرگر ساده یا گوشت مرغ، با حداقل سوسیس و کالباس، پنیر، نمک، کره و سس مایونز سفارش دهیم. سیب زمینی سرخ کرده به هیچ عنوان سفارش ندهیم زیرا بدترین ماده غذایی که اگر با روغن مانده در حرارت بالا سرخ شود و پنیر داشته باشد، سیب زمینی است سعی کنیم سیب زمینی را آب پز یا بخارپز یا تنوری کنیم و با ماست و همراه با سبزیجات خام یا پخته مصرف‌کنیم.

به جای سیب زمینی مخلفاتی مثل گوجه، کاهو، پیاز و سس خردل سفارش دهیم. سس گوجه فرنگی هم مناسب است در صورتی که چربی نداشته باشد. هنگام سفارش پیتزا، پیتزایی با حداقل قطر و نازک که ترجیحاً بیشترش نان باشد و پنیر کمی داشته باشد و یا پیتزای سبزیجات سفارش دهیم و بهتر است مردم اصلاً 2 ماده غذایی را نخورند یکی پیتزا با سوسیس‌های چرب است و دیگری پیتزای پپرونی زیرا پیتزای پپرونی تمام عوامل سرطان زا را یکجا در خود دارد. به عبارتی کوکتل سرطان زا است، در مورد نوشیدنی نیز به جای سفارش کوکا یا هر نوع نوشابه گاز دار دیگر، دوغ یا آبمیوه سفارش دهید.

یک پزشک از روش جدید طب فشاری برای کاهش خطرات جراحی استفاده می کند

خبرگزاری پی آر وب (سانفرانسیسکو)

ترجمه فرهاد فروغمند www.eft.ir

تقریباً تمامی کسانی که قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند برخی علائم اضطراب را از خود نشان می دهند. هر چند که کمی احساس تنش عادی تلقی می شود ولی آن دسته از بیمارانی که به اضطراب شدید دچار می گردند نیاز به داروهای آرام بخش بیشتری پیدا می کنند و در ادامه کار هم درد افزونتری را تحمل می نمایند، جراحتهایشان دیرتر بهبود می یابند، احتمال عفونت در آنان بیشتر می گردد، ممکن است عکس العملهای نامتعارفی در برابر داروها از خود نشان دهند و نهایتاً این که مدت طولانی تری را در بیمارستان به سر برند.

به گفته یک پزشک متخصص اورولوژی اهل لس آنجلس به نام دکتراریک رابینز راه ساده ای برای کاهش اضطراب وجود دارد. وی استفاده از ئی اف تی را به بیمارانش توصیه می کند. این روشی است که فرد بر روی خودش بکار می گیرد و شامل ضربه زدن با انگشتان بر برخی نقاط مهم طب فشاری و همزمان تمرکز بر مشکل است.

دکتر رابینز می گوید: "تنش یک مشکل واقعی در سلامتی و شفا به حساب می آید. وجود آن نه تنها جراحی را پیچیده تر می سازد بلکه بیماری را هم شدت می بخشد. اکثر مشکلاتی هم که مردم را به سوی پزشکان می رانند به نوعی به تنش، اضطراب یا خاطرات ناگوار مربوط می شوند. ئی اف تی را از این جهت ترجیح می دهم که کار با آن آسان است، به راحتی می توان آن را آموزش داد، سریع است و به عوامل نهفته بیماری می پردازد. در برخی موارد هم به حدی خوب کار می کند که اصلاً دیگر نیازی به جراحی نیست."

یکی از بیماران دکتر رابینز بانویی بود که پس از عمل جراحی زانو دیگر قادر به ادرار کردن نبود. دکتر رابینز در حین معاینات قبل از عمل جراحی به این فکر افتاد که شاید مسائل احساسی نقشی در کارکرد مثانه بیمار داشته باشند.

بیمار در پاسخ به دکتر رابینز اذعان داشت که بیماری اخیر شوهرش می تواند در این زمینه نقشی داشته باشد. دکتر رابینز می گوید: "با وجود این که در یک درمانگاه شلوغ بودیم و به دلایل گوناگون امکان داشت که حواسش پرت شود ولی به هر حال ئی اف تی را ظرف 10 دقیقه به او آموختم. پس از این که مثانه اش پر شد سوند را برداشتیم و وی به صورت کاملاً طبیعی ادرار نمود. پنج روز بعد هم حالش خوب بود و دیگر نیازی به جراحی نبود. علائم او دیگر برنگشتند."

وی می افزاید که اگر انجام عمل جراحی ضروری باشد می توان از ئی اف تی برای کاهش تنشهای عصبی قبل از عمل، کاستن از داروهای بی حسی، افزایش سرعت بهبودی و رسیدن به نتیجه کلی بهتر بهره گرفت.

کاستن از نیاز بیمار به داروهای آرام بخش نه تنها برای کسانی که به داروها حساسیت دارند اهمیت خاصی دارد بلکه از نظر جمعیت سالمندان نیز مهم تلقی می گردد. به گزارش انجمن متخصصان بیهوشی آمریکا بیش از نیمی از بیماران بالای شصت سال پس از عمل جراحی به مشکلات شناختی دچار می شوند و این مشکل برای یک سوم آنان حتی سه ماه پس از عمل جراحی نیز ادامه دارد. بیمارانی که تحت عملهای جراحی قلب، مفاصل و شکستگیها قرار می گیرند بیش از دیگران در معرض خطرات زوال عقل ناشی از بیهوشی هستند.

گری کریگ، مهندس فارغ التحصیل دانشگاه استنفورد که ئی اف تی را ابداع کرده است، هزاران گزارش را از کاربران این روش در سراسر جهان جمع آوری نموده است. وی می گوید: "در برخی گزارشها آمده است که کاهش تنش از نیاز بیماران به داروهای آرام بخش کاسته و حتی گاهی اوقات هم آن را به کلی برطرف کرده است. بنا بر بعضی گزارشهای دیگر نیز ئی اف تی باعث تسریع بهبودی بیماران و از سرگیری فعالیتهای عادی آنان شده است."

دکتر رابینز می گوید: "خیلی به ئی اف تی علاقه دارم چون مکملی عالی برای پزشکی است و استفاده از آن را برای هر کسی که قرار است تحت عمل جراحی واقع شود توصیه می کنم."