با ماندالاها به «خود» نزدیک شوید

گردآوری و ترجمه: مینا بختیاری

ماندالا یک طرح، نگاره و یا الگوی هندسی است که درواقع جنبه‌های ماوراءطبیعی جهان هستی را به شکل سمبلیک به ما نشان می‌دهد؛ یک جهان صغیر از کل هستی از منظر انسان.

این نگاره، یک نمایشگر گرافیکی از «خودِ درون» (در اندیشۀ یونگ) است که می‌تواند، در رؤیاها و تصاویر ذهنی، ظاهر شود یا خودش، به‌عنوان یک اثر هنری، به‌وجود آید. ماندالا در نمایش‌ها و تظاهرات فرهنگی و مذهبی حاضر است و نمونه‌هایی از آن در فرهنگ‌های باستان وجود دارد. در مسیحیت می‌توان آن را به شکل طرح‌های دیواری، به همراه نقش حیوانات، برای به تصویر کشیدن فرستادگان خداوند (و منطقه البروج) یافت. طرح‌های منطقه البروج و نسخه‌های مختلف آن نمونه‌هایی از ماندالا به شمار می‌روند. همچنین، در آیین‌های معنوی هند نیز نمونه‌های جذابی از ماندالا را همراه با نمادهایی از معابد محلی پیدا می‌کنیم.

تصویر 1: منطقه البروج نجومی

به‌طورکلی ماندالا یک شکل هندسی انتزاعی و استاتیک (مربع یا دایره) یا تصویر واضحی تشکیل شده از اشیاء یا موجودات مختلف است.

ماندالا در یوگا می‌تواند کمک‌کننده‌ای در مدیتیشن با شکل تصویری باشد که لازم است از طریق جذب ذهنی، درونی گردد. این تصویر، انرژی‌های درونی و نیروهای شخص تمرین کننده را سازماندهی می‌کند و آن‌ها را در ارتباط با هوشیاری فرد، قرار می‌دهد.

در رؤیاهای ما، ماندالا بیان‌گر پدیدۀ مرکزیت بخشیدن به «خود» نسبت به کلیت جسم ماست. این بخشی از مسیر فردیت است که یونگ در آثارش شرح داده است. ماندالا در رؤیاهای مدرن می‌تواند یک دستگاه الکترونیکی پیشرفته باشد: یک ساعت الکترونیکی یا یک دستگاه مداری پیچیده. اغلب، بشقاب پرنده‌هایی که در آسمان یا در رؤیاهای ما ظاهر می‌شوند، ماندالا هستند.

دیگر تصاویر ماندالا می‌تواند آبنماهای گرد پارک‌ها و مسیرهایی که از آن منشعب می‌شوند، بازارهای مربع شکل، ستون‌های هرمی بلند، ساختمان‌های دایره‌ای یا مربعی شکل، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها (شبکه‌های شعاعی آب) باشد.

سری یانترا نوعی ماندالا با الگوهای هندسی است. سری یانترا به معنای واقعی کلمه، یک ماشین یا دستگاه است. در عمل، یانترا نماد جنبه‌های الوهیت و نیروهای خلاق جهان است. یک ماتریس درهم از نقوش هندسی، حلقه‌ها، مثلث و طرح‌های شبه‌گُل است که الگوهای فراکتالی زیبایی را تشکیل می‌دهند. این الگوهای بصری می‌تواند تأثیرات مهم و مفیدی در ذهن داشته باشد. درست مانند اصوات کهن، مانتراها و ذکرها که در تعادل ذهن و بدن از طریق شنوایی مفید هستند، اشکال و طرح‌واره‌های کهن نیز می‌توانند باعث انسجام در مغز شوند و تأثیری متعادل‌کننده و آرام‌بخش بگذارند. در فرهنگ‌های سراسر جهان، از الگوهای بصری زیبایی برای آرام کردن ذهن بی‌قرار استفاده می‌شود.

تصویر 2: ماندالای سری یانترا

تمرکز روی ماندالا – مراقبۀ یانترا

برای انجام مراقبه روی ماندالاها، ماندالایی را انتخاب کنید که تأثیر بصری قوی‌ای روی‌تان بگذارد. مدیتیشن به‌شدت به تمرکز بستگی دارد؛ بنابراین، قبل از استفاده از ماندالایی که انتخاب کرده‌اید، یک مکان آرام برای نشستن پیدا کنید، به دور از سر و صدا و هر عاملی که در شما ایجاد حواس‌پرتی می‌کند. سعی کنید اتمسفر صلح‌آمیز اطراف را به‌سوی خود جذب کنید و در ابتدا تمرکز خود را بر حفظ سکوت ذهن‌تان بگذارید و عمیق و آرام نفس بکشید. از راهنمای گام‌به‌گام زیر برای رسیدن به یک نتیجۀ رضایت‌بخش استفاده کنید:

ماندالای انتخابی را روی میز، سه پایه، یا روی زمین در فاصله‌ای به اندازۀ یک وجب پیش روی‌تان و در ارتفاع چشمان‌تان قرار دهید. راحت روی یک صندلی با پاهایی که صاف روی زمین قرار داده‌اید، یا روی یک تشکچه، چهارزانو بنشینید.
آرام و عمیق، از دیافراگم نفس بکشید (تنفس شکمی)، و با تمرکز بر دم و بازدم، ذهن خود را ساکت و آرام کنید.
همینطور که به یانترا نگاه می‌کنید، به نقطۀ مرکزی آن خیره شوید. این نقطۀ مرکزی، بیندو نامیده می‌شود که نمایندۀ وحدتی است که در پس تمام تفاوت‌های موجود در عالم هستی وجود دارد. اکنون به چشم‌های خود اجازه دهید به مثلثی که آن نقطه را احاطه کرده نگاه کند. مثلث رو به پایین نشان‌دهندۀ قدرت خلاقانۀ زنانه، و مثلث رو به بالا نشان‌دهندۀ انرژی مردانه است. دید خود را گسترش دهید تا حلقه‌های خارج از مثلث را در بر بگیرد. آن‌ها چرخه‌های ریتم کیهانی را نشان می‌دهند. تصویر دایره، این مفهوم را نشان می‌دهد که زمان، هیچ مبدأ و پایانی ندارد. دورترین نقطۀ فضا و هستۀ درونی هر اتم هر دو با یک انرژی ریتمیک خلقت ضربان دارند و در تکاپو هستند. این ریتم هم در درون شما و هم در خارج از شماست. آگاهی خود را معطوف به گلبرگ‌های لوتوس خارج از دایره کنید و به این توجه کنید که به بیرون اشاره دارند، انگار دارند باز می‌شوند. آن‌ها بیان‌گر باز شدن آگاهی هستند. لوتوس همچنین نماد قلب و «خود» است. وقتی قلب، گشوده می‌شود، درک و آگاهی آغاز می‌گردد. مربع بیرونی یانترا نماد جهان بیرونی است، جهان مادی‌ای که از طریق حواس آن را درمی‌یابیم و تصویر گسستگی و مرزهای تعریف شدۀ اجسام در آن‌جا شکل می‌یابند. پیرامون این تصویر، چهار درگاه T شکل وجود دارد. دقت کنید که این T ها به داخل یانترا یعنی به زندگی درونی ما اشاره دارند. آن‌ها به سفر ما از بیرون به درون و از زندگی مادی به معنویت اشاره دارند. حالا یک لحظه به یانترا خیره شوید و بگذارید شکل‌های مختلف خودشان ظاهر شوند. بگذارید پلک‌های‌تان کمی شل شده و روی یانترا تمرکز داشته باشد. به مرکز یانترا نگاه کنید و بدون اینکه چشمان را حرکت دهید، سعی کنید میدان دیدتان را وسیع کنید. این کار را همچنان ادامه دهید تا داده‌های بیش از 180 درجۀ اطراف را دریافت کنید. توجه داشته باشید که کل این داده‌ها قبلاً در آنجا وجود داشته و شما تازه از آن آگاه شده‌اید. حالا این روند را به آرامی برعکس کنید و دوباره تمرکزتان را به مرکز یانترا برگردانید. حال چشمان‌تان را به آرامی ببندید. ممکن است هنوز یانترا را در تصویر ذهن‌تان ببینید. الگوهای خلاقیت که با این اشکال ابتدایی به نمایش درآمده‌اند بیان‌گر نیروهای زیربنایی و اساسی طبیعت هستند. آن‌ها بر شما و کل هستی حکمفرمایی می‌کنند.
این کار را ابتدا حداقل به مدت 5 دقیقه انجام دهید و بعد کم‌کم زمان را به 15 دقیقه برسانید.
هرگاه آماده بودید، به آرامی توجه‌‌تان را به محیط پیرامون بازگردانید.